افغانستان؛ بازگشت طالبان به قدرت
در چهار دهه گذشته، افغانستان نماد کشوری بوده که در اثر جنگ ویران شده است. از تهاجم اتحاد جماهیر شوروی در سال 1979 تا ظهور طالبان در دهه 1990 و البته با عبور از هرج و مرج سیاسی و امنیتی تا به امروز که شاهد ظهور مجدد این گروه هستیم، تصمیم گیرندگان جهان موفقیت اندکی در کمک به ایجاد فضایی داشتند که مردم افغان بتوانند یکبار برای همیشه کشورشان را بازسازی و برای آینده شان برنامه ریزی کنند.
در طول سالها، میلیاردها دلار برای کمک به افغانستان تعهد داده شد. مذاکرات صلح بی شماری سازماندهی شد. دهها هزار نیرو برای جنگ و حفظ صلح مستقر شدند. با این حال افغانتسان همچنان یک کشور در لبه پرتگاه است.
در سال 2021، افغان‌ها شاهد شکست کامل آمریکا و بازگشت طالبان به قدرت در لحظه‌ای تعیین کننده برای منطقه و جهان بودند.
من مدت کوتاهی پس از تسلط طالبان بر کابل به این کشور سفر کردم تا ببینم بازگشت ستیزه جویان طالبان چه معنایی برای افغانستان و مردم آن خواهد داشت.
مستند «شاهد بازگشت طالبان» درباره سفر من به افغانستان تحت حاکمیت طالبان و به دنبال چند هفته اول حضور آنها در قدرت است.
در طی روزهایی که در کابل بودم، توانستم با سربازان پیاده طالبان و همچنین فرماندهان و مقامات دولت جدید آنها صحبت کنم و از آنها در مورد برخی از وعده‌هایشان مبنی بر تضمین مشارکتی فراگیر و تقسیم قدرت در کشوری پیچیده که تقریبا در همه موارد قومی، مذهبی، قبایلی، زبانی و ایدئولوژیک میانشان اختلاف وجود دارد، سوالاتی بپرسم.
این مستند همچنین این پرسش را مطرح می کند که طالبان پس از اجرای تفسیر سختگیرانه‌شان از شریعت اسلام که در آخرین باری که در این کشور در قدرت بودند باعث گسترش وحشت در افغانستان و فراتر از آن شد، چه نوع عدالتی را می خواهند به اجرا بگذارند.
پس از 20 سال جنگ، طالبان معتقدند که پیروزی از آنهاست و چه بقیه جهان آنها را دوست داشته باشند یا نه، این جنبش احتمالا نقش مهمی در شکل دادن به آینده افغانستان ایفا خواهد کرد.
اما چالش‌های پیش روی این گروه تقریبا به اندازه وظیفه آنها دشوار است. بازسازی نهادها و زیرساخت ها در حالی که کشور با یک فروپاشی تقریبا کامل اقتصادی روبرو است.
دسترسی این کشور به طور ناگهانی از حدود 9 میلیارد دلار ذخایر ارزی که 90 درصد دارایی آن را تشکیل می دهد و بیشتر آن در ایالات متحده آمریکا نگهداری می شود، قطع شده است.
دولت افغانستان که اکنون با عنوان «امارات اسلامی افغانستان» شناخته می شود، قادر به پرداخت حقوق مردم نیست. بانک‌ها فقط مجاز به توزیع مقادیر ناچیزی «افغانی» واحد پول این کشور هستند.
میلیون‌ها افغان پول نقد ندارند آنهم در وضعیتی که قیمت مواد اولیه (غذا، سوخت و گاز) در حال افزایش است.
برق افغانستان که حدود 80 درصدش وارداتی است از کشورهای همسایه چون تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان و ایران تامین می شود و برق همچنان وصل است اما کابل از زمان به دست گرفتن قدرت توسط طالبان در 15 اوت سال جاری قادر به پرداخت پول برق خود نیست.
اکثر کارمندان ارشد دولتی، تکنوکرات‌ها و رهبران تجاری و همچنین امدادگران و مشاوران خارجی کشور را ترک کرده‌اند.
آینده طالبان
در حالی که طالبان بارها وعده داده‌اند که می توانند به مشکلات افغانستان رسیدگی کنند و کشور را به سوی آینده‌ای مرفه‌تر و منصفانه‌تر هدایت کنند، بسیاری در توانایی این گروه برای مقابله با برخی از جدی‌ترین مشکلات کشور تردید داردند.
آنها می توانند جنگی را اداره کنند اما آیا واقعا می توانند حکومت کنند؟ این سوالی بود که در زمان حضورم در کابل اغلب از من پرسیده می شد بدون آنکه بتواند به آن پاسخ بدهم یا حداقل هنوز نمی توانم به آن پاسخ دهم.